Czy teina, mateina i kofeina to ta sama substancja?

Yerba mate jest bardzo często reklamowana jako zdrowa alternatywa dla kawy, a jednym z argumentów mających to popierać jest twierdzenie, że yerba, w przeciwieństwie do kawy, nie zawiera kofeiny lecz mateinę, substancję pokrewną o zbliżonym działaniu, a jednak zdrowszą. Ten sam argument wysuwa się wobec herbaty, która ma rzekomo zawierać teinę. Jest to mit – yerba i herbata, tak samo jak kawa, zawierają kofeinę. Skąd jednak wzięło się przekonanie, że są to różne substancje i dlaczego yerba działa inaczej niż kawa?

Kofeina, teina, guaranina, mateina…

Kofeina to występujący w różnych roślinach alkaloid purynowy, który pełni rolę naturalnego pestycydu – rośliny wykorzystują go do zabijania szkodników. Pierwotnie nazwy tej używano tylko do substancji obecnej w kawie, natomiast pokrewne w działaniu alkaloidy zidentyfikowane w herbacie, guaranie i yerba mate nazwano odpowiednio teiną, guaraniną i mateiną, sugerując, że są to stereoizomery kofeiny. (https://www.czasnaherbate.net/yerba-mate-c-73.html) Podstawą dla tego rozróżnienia miały być odmienne efekty wywoływane przez kofeinę w zależności od jej źródeł.

Z chemicznego punktu widzenia podział ten nie ma podstaw, ponieważ kofeina jest cząsteczką achiralną. Jej struktura chemiczna uniemożliwia tworzenie cząstek, które mogłyby być symetrycznymi odbiciami, podobnymi do siebie w taki sposób, jak lewa dłoń jest podobna do prawej. Istnieje tylko jedna substancja, która działa tak jak kofeina – jest nią kofeina.

Różne źródła, różne efekty…

Każdy, kto zetknął się z różnymi źródłami kofeiny, przyzna, że działają one odmiennie. Wprawdzie kofeina pobudza centralny układ nerwowy i powoduje przyjemną stymulację mózgu, to nie da się osiągnąć identycznych efektów za pomocą picia herbaty i kawy. Z czego to wynika?

Chociaż kofeina dostarczana z różnych źródeł jest zawsze taka sama, to w każdej roślinie występuje w towarzystwie innych substancji i w różnym stężeniu. Herbata zawiera mniej kofeiny niż kawa, a ponadto zawiera garbniki, których obecność osłabia i wydłuża jej działanie. W przypadku guarany mamy do czynienia ze znaczną ilością kofeiny obecnej w wolno trawiącym się materiale roślinnym, który spowalnia jej wchłanianie – dlatego guarana działa znacznie dłużej niż kawa. Yerba mate, poza samą kofeiną, zawiera bardzo dużo witamin i minerałów, których nie ma w kawie i które są przez kofeinę wpłukiwane z organizmu. Z tego powodu działanie yerby jest opisywane jako „czystsze” – organizm jest po niej mniej rozdrażniony, a myśli klarowniejsze, ponieważ do działania kofeiny nie dochodzą efekty zmniejszonej ilości magnezu czy wapnia w układzie nerwowym.

Dawka czyni truciznę.

Każda z wymienionych roślin posiada swoje wady i zalety, które sprawiają, że ich spożywanie przynosi ciału pewne korzyści i pewne straty. O tym, czy któraś z nich jest zdrowsza od innych, nie decyduje zawarta w nich substancja czynna – którą jest zawsze kofeina – lecz przede wszystkim umiar w spożyciu.

Współpraca: Czas na herbatę

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *